تحلیل و بررسی سینمای جهان

همواره داستان هایی که در شرح جنگ و دلاوری­ها و خیانت­هایی که در این زمینه صورت گرفته است، بستر خوبی برای ساخت انواع رمان و فیلم بوده و بسیاری از فیلم­های تأثیر گذار تاریخ هم شکل گرفته از این رویدادهای مهم تاریخ بشری هستند. حال فیلم کازابلانکا در خلال یکی از بزرگترین و خانمان سوزترین جنگ­های تاریخ شکل گرفته است، جنگی که بیش از 70 میلیون کشته داشت؛ یعنی جنگ جهانی دوم. جنگی که سال 1939 با حمله آلمان­ها به لهستان آغاز شد و تا 8 می 1945 در اروپا ادامه داشت.
فیلم در سال 1942 ساخته شد درست در خلال جنگ جهانی دوم. 

داستان اصلی:
فیلم کازابلانکا از نمایشنامه "همه به کافه ریک می­آیند" نوشته موری بارنت و جوان آلیسون اقتباس شده است. این نمایشنامه هرگز مورد توجه قرار نگرفت و فقط از روی آن فیلمنامه کازابلانکا ساخته شد. 
در تابستان 1938، موری بارنتِ معلم زمانی­که در تعطیلات مدرسه بود، به همراه همسرش فرانسیس به وین اتریش (که در آن زمان تحت اشغال نازی­ها بود) برای کمک به یهودیان خویشاوندشان رفتند. نازی­ها در ماه مارچ همان سال وین را اشغال کرده بودند. این زوج جوان از شهری کوچک در جنوب فرانسه دیدن کردند. زمانی­که آن دو به یک کلوپ شبانه مشرف به دریای مدیترانه رفتند، در آنجا پیانیست سیاه پوستی را دیدند که برای جمعیت زیاد فرانسوی، نازی و مهاجرین موسیقی جاز اجرا می­کرد. بارنت از طریق بریتانیا به آمریکا بازگشت و چند هفته در Bournemouth توقف داشت. این زمان درست زمانی بود که او شروع به نوشتن خاطرات روزانه­اش کرد که سر آغاز نوشته معروفش شد. تجربه­ای که بارنت در وین داشت باعث شد که به او الهاماتی برای نوشته­اش شود و او در تابستان 1940 شروع کرد به نوشتن نمایشنامه در مورد یک کافه دار آمریکایی در کازبلانکای مراکش به نام ریک، که یک انسان آرمان گراست و شروع می­کند به کمک کردن به یک آزادی خواه اهل جمهوری چک که همراه او زنی است که ریک سابقا به او علاقه زیادی داشته است.

زمانی که بارنت و همسرش آلیسون نتوانستند نمایشنامه را به هیچ تهیه کننده­ای بفروشند، آن را به کمپانی "برادران وارنر" در ازای مبلغ 20 هزار دلار فروختند. برادران وارنر سریعا نوشته را به فیلمنامه نویسان خودشان جولیوس و فیلیپ اپستاین دادند و آنها سریعا نام داستان را به کازابلانکا تغییر دادند. 

کازابلانکا و دلایل اهمیت ان:
در آغاز جنگ جهانی دوم، اروپا که به طور کامل در حبس فرو رفته بود، جای بسیار سختی برای زندگی مردم این قاره بود. از این­رو مردم اروپا به تنها مکان آزاد دنیا، یعنی آمریکا چشم دوخته بودند و در این زمان تنها راه مهاجرت به سمت آمریکا، بندر لیسبون پرتقال بود. ولی برای رسیدن به پرتقال از اروپا راهی وجود نداشت و تمام مسیرها به دست آلمان­ها افتاده بود و تنها راه رسیدن به لیسبون و سپس آمریکا، مسیر فرانسه به شمال مصر و شهر بندری کازابلانکا بود. کازابلانکا هنوز توسط آلمان­ها اشغال نشده بود و تنها مکان برای فرار مخالفان آلمان­ها و مردمی که از شدت فشارهای اقتصادی و جنگ می­خواستند به آمریکا مهاجرت کنند، بود. همین دلایل باعث اهمیت کازابلانکا شده بود. مشکل اصلی که برای تمام مهاجران وجود داشت، به دست آوردن روادید برای سفر بود که باعث می­شد آنها هزینه و سختی­های زیادی را برای این کار متحول شوند، به طوری­که بسیاری از مهاجران حاضر به انجام هر کاری برای به دست آوردن روادید سفر بودند.

[JUSTIFY]داستان فیلم از جایی آغاز می­شود که پلیس اعلام می­کند دو پیک آلمانی که حامل مدارک رسمی بوده‌اند در قطاری که از "اوران" حرکت کرده است به قتل رسیده‌اند و قاتل و همدستان احتمالیش عازم کازابلانکا شده‌اند. سپس مشخص می­شود که این دو پیک آلمانی حامل روادید معتبری بوده­اند که پس از قتل از آنها ربوده شده­اند. این دو روادید یکی از مهمترین قضایای فیلم در تمام مدت آن است. 
نقش اصلی فیلم ریک بلین با بازی بازیگر بزرگ سینما، هامفری بوگارت است. ریک یک آمریکایی است که بعدها مشخص می­شود به دلیل فعالیت­های آزادی خواهانه که در چندین کشور مختلف انجام داده است حق بازگشت به آمریکا را ندارد و به نوعی از این کشور اخراج شده است و حال در کازابلانکای مراکش صاحب یکی از بهترین کافه­های این شهر است که به کافه ریک معروف است. ریک بلین خیلی جدی است و حتی می­توان گفت کمی عنق و بد اخلاق هست و در نگاه اول بیننده با یک شخصیت خودخواه و پول دوست و کسی که به جز خودش به هیچ کس دیگری اهمیت نمی­دهد روبرو می­شود، ولی رفته رفته و در خلال فیلم متوجه می­شویم که ریک دارای ابعاد شخصیت زیادی است؛ او بسیار احساساتی و خیرخواه و همیشه حامی مردم ضعیف است و البته تمام فعالیت­های انسان دوستانه او به صورتی انجام می­گیرد که اطرافیانش متوجه نمی­شوند. 
زمانی که افسران نازی برای پیگیری قتل دو پیک به کازابلانکا می­آیند، رئیس پلیس کازابلانکا، کاپیتان لوییس رنالت که می­داند قاتل قرار است در کافه ریک روادیدی را که از دو پیک سرقت کرده است را بفروشد، برای اینکه خود را در دل آنها جای دهد در برابر افسران نازی می­خواهد با مراسمی خاص این قاتل را جلوی نازی­ها دستگیر کند. قاتل بی خبر از اینکه برایش تله گذاشته اند پیش ریک می­رود و می­گوید که اگر ممکن است این روادید را برایش نگه دارد تا زمانی که آنها را بتواند بفروشد و از کازابلانکا بگریزد و ریک هم قبول می­کند تا روادید را برایش نگه دارد. زمانی که مأموران به قاتل دو پیک برای دستگیری او حمله می­کنند، در طی یک تعقیب و گریز او جان خودش را از دست می­دهد و روادید بدون اینکه کسی اطلاع داشته باشد پیش ریک می­ماند و هر چقدر که ماموران دولت کافه را به دنبال این روادیدها می­گردند، نمی­توانند آنها را پیدا کنند. 

برخورد دوباره: 
زمانی که ویکتور لاسلو، با بازی "پاول هنرید"، آزادی خواه معروف اهل جمهوری چک و همسرش ایسلا لوند، با بازی "اینگرید برگمان"، که توسط آلمان­های نازی تحت تحقیب در سراسر اروپا هستند به کازابلانکا برای گریختن به آمریکا وارد می­شوند، یک اتفاق تأثیر گذار می افتد و آن هم آشنایی ریک با ایسلا است که برای همه عجیب است، مخصوصا کاپیتان رنالت که ریک را یک مرد زن­ گریز می­دانست و تا به حال ندیده بود ریک با مشتری­ها سر یک میز بنشیند، بسیار از این بابت تعجب کرد و موضوع برایش بسیار جالب آمد. از همان لحظات اول برخورد ریک با ایسلا و نوع نگاه­های آنها به یکدیگر مشخص می­شود که بین آنها اتفاقاتی رخ داده و داستانی پشت این نگاه­ها و تغییر رفتار ناگهانی ریک وجود دارد. 

داستان یک عشق، پایان دردناک:
داستان عشق ریک و ایسلا به چند سال قبل باز می­گردد، زمانی­که در پاریس با همدیگر آشنا شدند و بدون اینکه کوچکترین اطلاعی از گذشته یکدیگر داشته باشند در کنار یکدیگر زندگی می­کنند. در آن زمان هم ریک و هم ایسلا بسیار خوشحال بودند. زمانی­که آلمان­ها می­خواستند وارد فرانسه بشوند، به دلیل اینکه ریک به خاطر فعالیت­های سیاسی علیه دولت آلمان تحت تعقیب نازی­ها بود، مجبور به ترک پاریس شد و با ایسلا قرار گذاشتند که با قطار از پاریس بگریزند ولی ایسلا هرگز سر قرار حاضر نشد و فقط از او نامه­ای به دست ریک رسید که در آن گفته بود که دیگر قادر به دیدن ریک نیست و دلیلش را هم نمی­تواند بیان کند و نمی­تواند با ریک همراه شود. ریک کاملا از به هم خوردن این رابطه شکسته می­شود و یکی از دلایل زن گریزی او همین شکست عشقی بود که از ایسلا خورده بود و حس تنفر شدید نسبت به هر رابط عاطفی داشت. بعد از ایسلا ریک با هیچ زنی رابطه عاطفی برقرار نکرده بود و تبدیل به یک مجسمه بدون روح شده بود. 

حالا ریک و ایسلا دوباره رو در روی همدیگر هستند و ریک پر از سؤالات زیاد است و فکر می­کند که ایسلا به او خیانت کرده است و نمی­تواند به او اعتماد کند. ولی ایسلا همراه همسر خودش ویکتور لاسلو هست و ریک نمی­تواند سؤال هایش را از ایسلا بپرسد. 

فرار ویکتور لاسلو:
ویکتور لاسلو به هر نحو ممکن می­خواهد از کازابلانکا فرار کند، چون جان او و همسرش به شدت در کازابلانکا توسط نازی­های در خطر است. او باید بگریزد تا بتواند به اهداف ­زادی خواهانه خود ادامه بدهد. فرار لاسلو بسیار مهم است، چون هم او از رهبران جنبش آزادی است و هم یک نماد مقاومت و کسی که سالها با آلمان ها به مبارزه پرداخته است. ولی برای فرار از کازابلانکا به روادید احتیاج دارد که تمام روادید صادره از کازابلانکا حتما باید توسط رییس پلیس رنالت تأیید و امضا شود و رنالت هم به خاطر پیروی از آلمان­ها هرگز این کار را انجام نخواهد داد. لاسلو از طریقی متوجه می­شود که ریک دو روادید معتبر و بی­نام دارد که می­تواند تنها راه ممکن برای خروج از جهنم کازابلانکا باشد ولی زمانی­که لاسلو با یک پیشنهاد خیلی خوب مالی سراغ ریک می­رود، ریک از فروش روادیدها امتناع می­کند و به لاسلو می­گوید دلیل نفروختن روادیدها را باید از همسرش بپرسد. لاسلو کاملا گیج از اینکه چرا باید ایسلا جواب را داشته باشد پیش او می­رود. لاسلو کاملا به همسرش اعتماد دارد ولی می­داند که اتفاقی در گذشته بین او و ریک افتاده است که دوست ندارد از این قضیه سر در بیارورد.

بازگشت ایسلا:
در این هنگام ایسلا که می­بیند لاسلو هیچ راهی ندارد به تنهایی به کافه ریک می­رود و مجبور به التماس از ریک می­شود ولی ریک به هیچ وجه حاضر به بخشش او نیست و با جملات ناپسندی او را اذیت می­کند و به او خائن می­گوید. تا اینکه متوجه می­شود ایسلا قبل از آشنایی با ریک، همسر لاسلو بوده است و زمانی ریک و ایسلا عاشق یکدیگر می­شوند که ایسلا طی یک خبر دروغین فکر می­کند لاسلو کشته شده است و روزی که قرار برای فرار می­گذارند، به ایسلا خبر می­رسد که همسرش زنده است و شدیدا به او احتیاج دارد. 

حماسه ریک: 
ریک که حالا تمام قطعات پازل در ذهنش ساخته شده است از یک طرف با پیشنهاد ایسلا مبنی بر اینکه او عاشق ریک هست و حاضر هست تا همیشه پیش او بماند و فقط روادید را برای لاسلو آماده کند روبرو است و از طرفی با وجدان بیدار شده خود که نمی­تواند با این کار کنار بیاید. 
سپس ریک با گروگان گرفتن رییس پلیس او را مجبور می­کند تا اجازه خروج و سوار شدن بر هواپیما را به لاسلو و همسرش بدهد. ایسلا از ریک می­خواهد که در کنارش بماند ولی ریک که اهداف آزادی خواهانه بزرگتری از عشق دارد به ایسلا می­گوید که لاسلو در کنار تو می­تواند به اهدافش برسد و باید که همیشه در کنار لاسلو بمانی. 
زمانی­که هواپیما در حال بلند شدن است، افسر آلمانی توسط ریک کشته می­شود تا مانع پرواز هواپیما نشود. هنگامی که مأموران نازی به صحنه جرم می­رسند کاپیتان رنالت نه تنها ریک را لو نمی­دهد بلکه گویی تعصب میهن دوستانه خودش هم شروع به جوشیدن کرده است. در سکانس پایانی فیلم یکی از دیالوگ­های ماندگار تاریخ سینما رقم می­خورد، جایی­که ریک و کاپیتان در کنار همدیگر در حال رفتن هستند و ریک خطاب به کاپیتان می­گوید "لویی، فکر می‌کنم این آغاز یه دوستی جالب باشه".

نتیجه گیری:
کازابلانکا فیلم بسیار بزرگ و در خور نام سینما است، فیلمی که تمام پارامترهای لازم برای بزرگ بودن را داراست. فیلمنامه فیلم فوق العاده قوی و کامل است، به­طوری­که در هیچ قسمت فیلمنامه ضعفی دیده نمی­شود. فیلمنامه­ای که یک اثر اقتباسی است و توسط یک هیئت چهار نفره به کازابلانکا تبدیل شد. فیلمنامه به قدری خوب است که همچنان در رأی گیری­های مختلف برترین فیلمنامه­های تاریخ سینما در بالاترین رتبه­ها قرار می­گیرد. اتحادیه نویسندگان آمریکایی در یک آماردهی 101 فیلمنامه برتر تاریخ را اعلام کرد که فیلمنامه کازابلانکا بالاتر از پدرخوانده ماریو پوتزو و در رأس برترین فیلمنامه­های تاریخ جای گرفت.
کارگردانی کازابلانکا توسط مایکل کورتیز با ظرافت خاصی انجام شده است، کورتیز کارگردان بزرگی که تا قبل از کازابلانکا چهار بار کاندید دریافت اسکار شده بود و در همه موارد هم شکست خورده بود و تمام تلاشش برای ساخت یک اثر ماندگار چه برای سینما و چه برای نام خودش بود که بی شک در این راه موفق شد و با ساخت کازابلانکا تمام افتخارات سینمایی خودش را تکمیل کرد و با دریافت جایزه اسکار بهترین کارگردانی مزد زحمات خودش را هم گرفت. کورتیز فیلمی ساخت که تا به امروز درباره آن صحبت می­شود و همیشه نگاه همراه با رضایت منتقدین همراه این فیلم هست.

عناصر بازیگری در این فیلم شامل دو تن از بزرگترین بازیگران تاریخ سینما، یعنی همفری بوگارت و اینگرید برگمان می­باشد. بازیگرانی که در تمام سکانس­ها بی­نقص و عالی بازی می­کنند. همفری بوگارت در نقش ریک چنان فرو رفته است که شخصیتش در فیلم کاملا برای بیننده ملموس است و به راحتی می­توان با شخصیتش در فیلم رابطه برقرار کرد. یا کاپیتان لوییس رنالت به قدری نقش یک افسر پلییس فاسد را خوب بازی می­کند که کفر بیننده را از این همه خباثت در می­آورد. 
پس می­توان به راحتی نتیجه گرفت که برای ساخت یک اثر ماندگار احتیاج به عوامل ماندگار داریم، کارگردان بزرگ، بازیگران بزرگ، فیلم­بردار بزرگ و از همه مهمتر فیلمنامه بزرگ و بقیه عوامل که دقیقا مثل یک پازل است که اگر حتی یک قسمت از .این عوامل جور در نیاید، نمی­توان یک شاهکار تاریخی را ساخت.