تحلیل و بررسی سینمای جهان

تحلیل فیلـــــــــــم مرد سیندرلائی

فیلم مرد سیندرلایی اولین همکاری مثلث راسل کرو، ران هاوارد و آکیوا گلدزمن، پس از فیلم پر سر و صدا و برنده جایزه اسکار یک ذهن زیبا است. راسل کرو در نقش بوکسور مشهوری به نام جیمی برداک، معروف به مرد سیندرلایی بازی می کند و رنی زلوگر در نقش همسر او در این فیلم به ایفای نقش می پردازد.
مرد سیندرالایی ساخته سال 2005 کارگردان مطرح سینما ران هاوارد است. ران هاوارد تاکنون توانسته است 2 بار نامزدی دریافت جایزه اسکار و 2 بار برنده این جایزه ارزشمند شود. در سال 2005 او برای ساخت این فیلم توانست نامزد دریافت 3 جایزه اسکار و 2 جایزه گلدن گلوب شود ولی متاسفانه نتوانست هیج یک از آنها را به خانه ببرد.

مرد سیندرلایی روایت زندگی یکی از افسانه هاي بوکس آمریکا است. این فیلم روایتگر زندگی مشقت بار مردم آمریکا در بزرگترین رکود اقتصادی این کشور است. رکود بزرگ در اقتصاد امریکا که طویلترین و بدترین رکود اقتصادی در تاریخ شکل گیری دنیای صنعتی مدرن بوده است از اواخر سال 1929 میلادی شروع و تا اوایل دهه 1940 در امریکا ادامه یافت. بزرگی و وسعت این رکود به اندازه ای بود که نه تنها اقتصاد امریکا بلکه اقتصاد دیگر کشورهای جهان را نیز تحت تاثیر قرار داد و به جنگی ختم شد که در زمره ویران کننده ترین جنگهای دنیا است، جنگ جهانی دوم.

این رکود اقتصادی در آغاز، در کشور امریکا ایجاد شد ولی به تدریج به دیگر کشورهای جهان نیز گسترش یافت. رکود بزرگ اقتصاد امریکا با کاهش ناگهانی تولید و فروش کالاهای مختلف در بازار امریکا آغاز شد و به دنبال خود رشد چشمگیر و بی سابقه بیکاری را به همراه آورد.
در این دوران بانکها و شرکتهای کوچک و بزرگ تجاری مجبور به تعطیل کردن کارهای خود شدند و اغلب مردم به دلیل از دست دادن شغل و ناتوانی در بازپرداخت اقساط خانه هایی که خریداری کرده بودند، برای امرار معاش به خیریه ها وابسته شدند. در این سالها وضعیت زندگی مردم این کشور بسیار بد بود و بسیاری تصور می کردند که این شرایط هیچ گاه پایان نمی پذیرد.

سال 1933 میلادی نقطه عطفی در رکود بزرگ امریکا بود و در این سال شمار بیکاران امریکایی به 15 میلیون نفر رسید که یک چهارم کل نیروی کار این سرزمین را تشکیل می دادند.
سقوط بازار سهام آمریکا نقطه آغاز فروپاشی اقتصادی آمریکا بود و طی سه سال بعد یعنی در فاصله سال 1929 میلادی تا سال 1932 میلادی وضعیت اقتصادی هر روز بدتر و وخیم تر می شد. در سال 1932 میلادی شمار زیادی از کارخانه ها و کارگاههای تولیدی آمریکا تعطیل شدند، زیرا برای تولیدات آنها تقاضایی وجود نداشت. در این سال حجم تولید آمریکا نصف تولید این کشور در سالهای آخر دهه 1920 میلادی بود.

تعطیلی این کارخانه ها مشکل بزرگ بیکاری را نیز به همراه آورد. طبق آمارهای موجود در سال 1932 میلادی نرخ بیکاری در آمریکا 9/24 درصد بود که بیشتر از 21 درصد نسبت به سال 1929 افزایش داشته است. در این سالها 15 میلیون آمریکایی در اثر تعطیلی کارخانه ها بیکار شدند و شمار زیادی از آنها تا سالهای پایانی دهه بیکار باقی ماندند. افرادی که در این دهه توانستند شغل خود را حفظ کنند با کاهش بی سابقه دستمزدها روبرو شدند و برخی نیز توانستند کارهای پاره وقت با دستمزدهای اندک پیدا کنند.

در این سالها وضعیت بانکها نیز بسیار وخیم بود. شمار زیادی از بانکها به دلیل سرمایه گذاری در بازار سهام زیانهای بزرگ را متحمل شدند و دیگر بانکها نیز به دلیل پرداخت وام به افراد و صنعتگرانی که در شرایط فعلی توان مالی بازپرداخت نداشتند در آستانه ورشکستگی قرار گرفتند.
در فاصله زمستان سال 1932 تا سال 1933میلادی نظام بانکی به مرحله فروپاشی رسید و در مارس سال 1933 میلادی بیشتر از 5 هزار بانک کاملا تعطیل شد. این تعطیلی سبب شد تا پس انداز میلیونها نفر از بین برود. در این سالها وضعیت کشاورزان نیز بدتر شد و محصولات زیادی از بین رفت.

و اما داستان و محتوی فیلم
جیمی یک بوکسور است. این فیلم کلا به سه قسمت تقسیم می شود، شاید دلیل ناکامی اش برای دریافت جوایز آکادمی ها نیز همین باشد. در ابتدا و قسمت اول فیلم ما فقط شاهد سقوط جیمی برداک هستیم. او بوکسور مشهوری است، کسی که تا به حال ناک دان نشده است و روزگاری برای خود برو بیایی داشته است ولی اکنون او در دوران رکود اقتصادی آمریکا قرار دارد و این باعث می شود مبارزات بوکس برای وی معنای دیگری پیدا کند؛ یا برنده و یا بازنده بازنده! بازنده کامل زندگی. در صحنه های ابتدایی فیلم ما می بینیم که دست جیمی می شکند و مسئول مسابقات، دیگر به او اجازه مسابقه را نمی دهد.جیمی که نمی تواند حرفه خود را ادامه دهد تصمیم به کارگری می گیرد! اما او را انتخاب نمی کنند. می توان گفت کارگردان، تمام این صحنه ها را فقط و فقط برای این به نمایش در آورده است که نشان دهد چگونه جیمی و آدم های امثال او در وضعیتی که کاری برای ادامه پیدا نمی کنند حاضر هستند برای نجات زندگی و خانواده خود تلاش کنند و غرور خود را زیر پا بگذارند! این سخن را می توان به صورت کامل از صحنه ای که جیمی برای دریافت مقداری کمک به موسسه خیریه می رود و کارگزار آنجا خطاب به وی می گوید اصلا انتظار نداشتم تو را اینجا ببینم، برداشت کرد. وقتی جیمی هیچ امید و برنامه ای برای ادامه زندگی خود ندارد اشاره به جامعه آمریکا است که در دهه 1920 مردمانش هیچ امیدی برای ادامه نداشتند و زندگی خود را با افسردگی و بیچارگی می گذراندند.

اما همیشه می توان با پشتکار و کمی امید آینده را عوض کرد. در ادامه و بعد از تمام شدن قسمت سقوط فیلم، ما وارد بخش تلاش و پشت کار و البته شانس جیمی می شویم؛ جیمی دوباره به یک مبارزه نمادین برای خداحافظی دعوت می شود؛ مبارزه ای با نفر شماره 2 بوکس جهان! برداک که تاکنون بعد از شکستن دستش نتوانسته بود تمرین کند با ناباوری حریف خود را شکست می دهد و زمینه ساز ورود دوباره و پیدا کردن شانسی دیگر برای زندگی اش می شود.

بخش دوم این فیلم بیشتر جنبه همت و تلاش را دارد. پشتکاری که باعث می شود فردی برای زندگی اش از جان مایه بگذارد تا اجازه ندهد آرامشش از بین برود و بتواند دوباره خوشحالی را رو یه صورت کودکانش ببیند. چیزی که ما در صحنه مشت خوردن جیمی از حریف قدرش می بینیم و فلاش بک هایی که به زندگی بی امید و شیشه های خالی شیر و گرسنگی کودکانش نشان داده می شود کاملا مشهود است. باید به کارگردان این فیلم برای ساخت چنین صحنه ای آفرین گفت؛ شاید یکی از بهترین سکانس های این فیلم همین باشد. جیمی که نمی خواهد به گذشته بازگردد بدون هیچ توجهی به ضربه سنگینی که به بدنش وارد می شود به کار خود ادامه می دهد و می تواند حریفش را از پیش رو بردارد و به مسابقه پایانی و قهرمانی جهان راه یابد. اما آیا می توان این صحنه را نمادی از دوران سخت و طاقت فرسای آن دوران که دامن گیر همه افراد آن جامعه شده بود به حساب آورد؟! آری...به نظر می رسد کارگردان با نمایش چنین صحنه ای قصد دارد به برداشت کننده بفهماند با وجود آنکه جامعه بسیار بسیار بد است اما این باعث نمی شود تا جامعه و مردم کمر زیر آن خم کنند و دست بر عقب نشینی زنند. چیزی که ما در این صحنه می توانیم به زیبایی هر چه تمام تر ببینیم و جیمی نمادی از آن مردمان است که برای خانواده خود مبارزه می کند.

پایان این مبارزه جیمی، ورود او به بخش سوم فیلم که می توان آن را افتخار و شجاعت نامید است. جیمی باید برای کسب عنوان قهرمانی با یکی از بدترین بوکسورهای مسابقات مبارزه کند. بیشتر به نظر می رسد کارگردان این آخرین حریف را به این حد بزرگ می کند که بتواند او را نماد سرمایه داران و وضعیت فوق العاده اسف بار آن دوران و جیمی را مبارز این راه قرار دهد. چیزی که ما در ادامه شاهد آن هستیم. مردم به یک باره طرف دار جیمی می شوند و در کلیساها برای موفقیتش دعا می کنند و معتقد هستند او برای آنها می جنگد. این حرف کاملا مشهود است زیرا در یک مسابقه بوکس که فقط دلالان و مبارزان آن به نان و نوایی می رسند اینطور تشویق کردن بسیار بسیار عجیب است! البته شاید این تعجب بیشتر برای افرادی غیر از آمریکاییان باشد چون هر فردی که از تاریخ این رکود بزرگ اطلاع داشته باشد بدون شک به نمادهای بکار رفته در فیلم پی می برد.

در آخر جیمی برنده مسابقه می شود؛ او برای برد در این مسابقه از جان مایه می گذارد و می تواند عنوان قهرمانی جهان را ار آن خود کند یا شاید باید گفت در آخر نتیجه ای که می گیریم این است که درست است كه در اوضاع آن دوران زندگی بسیار فلاکت بار بوده است ولی همیشه و در همه جا مردمان به دنبال شخصی هستند تا آنها را از وضعیت موجود رهایی دهد و زندگی را دوباره به آنها بازگرداند.

فیلم مرد سیندرلایی به عقیده من فیلمی بسیار خوش ساخت می باشد با داستان سرشار از نمادها و موضوعات قابل بحث. چیزی که هست این است که آن طور که انتظار می رفت ران هاوارد نتوانست این فیلم را چنان کامل مطرح کند که بتواند حرفی برای گفتن داشته باشد ولی همین موفقیتی را نیز که کسب کرده است فقط و فقط مدیون بازی زیبا و عمیق راسل کرو است. یکی از زیباترین بازیهایی که یک بازیگر در دوران خود می تواند انجام دهد را کرو در این فیلم به نمایش گذاشت ولی حیف که کارگردان آن نتوانست موضوع و درون مایه داستان را طوری به نمایش در آورد که موفقیت بیشتری را برای فیلم به ارمغان آورد.