تحلیل و بررسی سینمای جهان

تحلیل فیلــــم The Rite

مقدمه ای بر جن و جنگیری:
در یک دیدگاه وسیع به هر موجود ماوراءطبیعه‌ای که از دیدگاه انسان مستور است، جن می‌گویند. مانند فرشته‌ها و شیاطين. اما اصطلاحاً و بنا بر باور برخی از مردم، جن‌ها (اجانین) گروهی از موجودات زنده، دارای احساسات و تفکر و معمولاً نامرئی از جهان آفرینش هستند که هزاران سال پیش از خلقت بشر از آتش خلق شده‌اند.

برخی باورها پیرامون جن:
1.موجوداتی ناپیدا و نادیدنی هستند. ما را می‌بینند ولی ما آن‌ها را نمی‌بینیم .
2.از آتش (نار) آفریده شده‌اند .
3.آب جوش و اجسام فلزی تیز می‌تواند به آن‌ها آسیب برساند .
4.ازدواج، زاد و ولد و مرگ و میر دارند .
5.تفکر و احساسات دارند .
6.بینشان خوب و بد، کافر و خداپرست و همچنین مسلمان و غیرمسلمان وجود دارد .
7.قدرت‌هایی نیز دارند مانند طی الارض (در یک لحظه می‌توانند از یک طرف زمین به طرف دیگر بروند)
8.جن، شیطان نیست اما شیطان از جن است. یعنی ابلیس و فرزندانش نوعی جن هستند اما لزوما هر جنی شیطان نیست. برخی نیز معتقدند که تمام اجانین از نسل شیطان (ابلیس) هستند اما عده‌ای از آن‌ها پس از ملاقات با پیامبران خدا مخصوصا پیامبر اسلام توبه کردند و خداپرست شدند.
9.جن، فرشته نیست. فرشته از نور آفریده شده اما جن از آتش آفریده شده‌است. فرشته معصوم است اما جن معصوم نیست و مانند ما انسان‌ها مرتکب گناه می‌شود .
10.برخی می‌گویند جن‌ها نمی‌توانند به انسان آسیب برسانند. برخی می‌گویند که می‌توانند و نوع شرور آن‌ها این کار را می‌کند. برخی می‌گویند که جن‌ها از آسیب رساندن به انسان به طور عادی منع شده‌اند اما اگر انسان بهانه به دست جن‌ها بدهد، مثلا تسخیر یا احضار جن‌ها یا آسیب رساندن به آن‌ها در آن صورت می‌توانند و اجازه پیدا می‌کنند تا انسان را تا حتی سرحد مرگ آزار بدهند .
11.عبارت «بسم الله» یا «بسم الله الرحمن الرحیم» و برخی ادعیه دفع جن، آن‌ها را دور می‌کند.
12.عمر جن‌ها خیلی طولانی‌تر از عمر انسان‌هاست .
13.جن‌ها شامل سه نژاد عمده هستند :

دیو: پست‌ترین نژاد، خاکستری رنگ، خشن، چشمانش فی‌مابین عمودی و افقی و هیکل دیو کمی درشت‌تر از انسان است.
جن: نژاد متوسط، سرخ رنگ، چشمان عمودی، پاهای کوتاه و گرد (شبیه سم) و هیکل جن کمی ریزتر از انسان است .
پری: نسبت به دو نژاد قبلی از نظر خلقت برتری دارد. سفید رنگ (مثل انسان‌های سفید پوست)، زیبا، چشمانش مثل چشم انسان افقی است .

جن گیری، تلاش برای اخراج جن، شیطان یا ارواح شرور از شخص یا محلی است که باور دارند مورد تسخیر قرار گرفته‌است. کسی که جن گیری را انجام می‌دهد، جن گیر خوانده می‌شود. و غالبا شخصی روحانی است که توسط کلیسا این تعلیمات، تواناییها و قدرتها را فرا گرفته‌است. كلیسای کاتولیک و پاپ بندیکت شانزدهم از این موضوع حمایت می‌کنند و تحت رهبری پدر گابریل آمرث اقدام به تاسیس انجمن بین‌المللی جن‌گیران نموده‌است.

مقدمه ای بر فیلم:
این فیلم در سال 2011 توسط "افسترام" ساخته شد. کاری که دید ما را نسبت به رهبران دینی خود باز کرد. فیلم زاویه های دیدی به ما میدهد که شاید آنها را با اندکی کندوکاو در خود بیابیم ولی تا به حال متوجه آنها نشده ایم.
ژانر فیلم درام و ترسناک است، ولی موضوع فیلم فراتر از این ها میرود تا جایی که به ما یاد میدهد در مورد باور به شیطان شک نکنید. همین شک باعث رخنه شیطان در وجود ماست.
شاید بگویید که این فیلم نیز مانند فیلمهای دیگری که با شروع موضوع 2012 فروش کرده اند بوده ولی با دیدن آن نظرتان عوض می شود.
نکته ای که فیلم را جذابتر میکند این است که فیلم بر اساس واقیعت ساخته شده است.
در این فیلم به این جمله اشاره شده که: "هیچ کسی گناهکار به دنیا نمی آید". دلیل هایی برای این گفته وجود دارد که نمی توان آنها را بیان کرد و باید خود این فیلم را تماشا کنید و آنها را پیدا کنید.
نمیگویم که فیلم را هربار ببینید برایتان تازگی دارد و فیلم بی هیچ نقصی ساخته نشده، نه، فقط این را میگویم که اگر دوباره و سه باره نگاه کنید جزئیاتی خارج از قالب اصلی فیلم برایتان پرده برداری میشود که در بازبینی های قبلی فیلم به آنها توجه نکرده بودید.

آنتونی هاپکینز و بازی بی نقص وی:
بی شک نام آنتونی هاپکینز را همه شنیده ایم. بازی وی در فیلم هایی نظیر " شکارچی انسان" و "هانیبال" ستودنی بوده، وی در این فیلم نیز خوش درخشید، دیالوگهایی را بر زبان آورد که بیننده را به فکر می برد.
این فیلم مانند Training Day و امثال آن است که یک فرد تازه کار وارد میشود و میخواهد خلاف چیزی را که همه به آن اعتقاد دارند ثابت کند، و در نهایت قهرمان داستان میشود. اما وارد کردن این موضوعات به چنین فیلمی باعث شده که با این تیپ فیلمها متفاوت گردد.
این فیلم مسئله ای را بیان میکند که در آیین خود ما نیز وجود دارد: "شیطان هیچ وقت از گرد آدمی دور نمیشود، و همه کس را مورد حمله قرار میدهد". در این فیلم حتی کشیش ها هم که مقام والای دینی دارند مورد وسوسه شیطان قرار میگیرند. آنتونی هاپکینز یک دیالوگ جالب و تامل برانگیز را بیان میکند:

." The interesting thing about Skeptics, Atheists is that we’re always looking for proof, certainty"

"چیز جالبی که درباره انسانهای شکاک و منکر خدا وجود داره اینه که همیشه دنبال دلیل میگردن". شاید به همین خاطر است که خدا به ما فرمان داده که در مورد ذات او جست و جو نکنیم.
چیزهای زیادی وجود دارد که با این عقیده که خداوند حکیم است به نظر ما انسانها تناقض دارد. مثلا اینکه خداوند چیزهای حرام را آفرید و دستور داد که از آنها دوری کنیم. تفکر درباره همین امور ما را وارد وادی غفلت و کفر میکند.

در ادامه آنتونی هاپکینز میگوید:
"There are times when I experience a total loss of faith. Days, Month when I don’t know what the hell I believe in. God or the Devil. But you know I’m just a man, I’m a weak man, I have no power".

"بعضی وقتها هست که که اعتقادم رو از دست میدم. روزها و یا ماه ها میشه که نمیدونم به چی اعتقاد دارم. خدا یا شیطان. ولی میدونی، منم یه آدمم، یه آدم ضعیف که قدرتی دارم".
سکانسی در این فیلم وجود دارد (در زمان 1 ساعت و 5 دقیقه فیلم) که آنتونی هاپکینز بسیار عالی آن را بازی کرد. حسی را که از طریق بازی اش منتقل کرد کاملا ملموس بود. و از نظر من اوج فیلم نیز همین سکانس است.
اگر این سکانس را ببینید فکر نمیکنم کسی را شایسته تر از آنتونی هاپکینز برای این نقش بدانید!

درباره داستان فیلم:
انسان موجود ضعیفی است. با استعانت از پروردگار میتواند از دام شیطان نجات یابد. که در این فیلم نیز این دیالوگ توسط آنجلینا (Alice Braga) بیان میشود که:
"Accept God, You can’t win without him".
"خدا رو قبول کن. بدون اون نمیتونی پیروز بشی."

آخر فیلم مانند هری پاتر 5 تمام میشود. آنجا که ولدمرت دارد از درون هری را نابود میکند هری با به خاطر آوردن خاطرات و عشق میان خود و اطرافیانش از کام مرگ رهایی میابد. در این فیلم نیز مایکل (Colin O'Donoghue) در آخر فیلم هگامی که دارد تسلیم شیطانی که درون لوکاس (Anthony Hopkins) حلول کرده میشود با به خاطر آوردن خاطراتی که دارد نجات میابد.
در آخر جمله ای را که ما در فیلم "وکیل مدافع شیطان" شنیدیم در این فیلم نیز بیان میشود که شیطان به مایکل میگوید: "من هیچ وقت رهایت نمیکنم". 

در طول فیلم ما صحنه هایی را میبینیم که با واقعیت زیاد همخوانی ندارند. برای مثال هنگامی که شیطان در وجود انسانی در فیلم حلول میکند جان او را میگیرد. میدانیم که شیطان میتواند انسان را وسوسه کند تا به اعمالی مانند خودکشی و دیگر آزاری دست بزند نه اینکه بی دلیل جان او را بگیرد. در این نوع مسائل سازنده فیلم زیاده از حد مبالغه آمیز رفتار کرده است.
داستان فیلم با این صحنه ای شروع میشود که مایکل نمیخواهد شغل پدرش که کشیش است را دنبال کند و به خاطر جبر این کار را قبول میکند. از همین جا میتوان این حدس را زد که رهبران دینی امروزه (در فیلم) خود نیز از کاری که انجام میدهند رضایت ندارن و به عبارتی دیگر به خود ایمان ندارند، پس چگونه میتوانند دیگران را به طرف دین سوق دهند؟
در دانشگاه دینی ای که در روم قرار دارد، سکانسی وجود دارد که امروزه آن را در وجهه های مختلف، نه تنها دینی بلکه در سیاست و هنر و... نیز میتوان دید. شاید برای شما نیز پیش آمده که با استاد خود مخالفت کنید و او با شما لجبازی کند یا از زیر بحث با کلماتی که لحن لجوجانه و تهدید آمیز دارند در رود.

در این سکانس که زمان آن در فیلم دقیقه 21 است، مایکل جملاتی را بیان میکند که برخلاف اعتقادات دین است و با استاد خود به مخالفت میپردازد. و استاد او نیز که جوابی برای ادله ای که مایکل میاورد ندارد در نهایت این دیالوگ را میگوید که:
"ما اینجا نیستیم که علم و دین رو مورد بررسی قرار بدیم. بحث ما در این مجمع اینه که اتفاقات رو از ذره بین ایمان به دین ببینیم".
با دیدن فیلم به این نتیجه خواهیم رسید که تمامی اتفاقاتی که دارد رخ میدهد به خاطر رنجی است که شخصیتهای داستان در کودکی خود کشیده اند.
این فیلم به مبحثی دیگر اشاره دارد و آن این است که شیطان از هر دری برای تسخیر روح آدمی وارد میشود و در این کار ماهر است. در مورد مایکل، شیطان برای تسخیر روح وی از راه خاطراتش وارد میشود (که برای تضعیف روحیه و اعتقاد انسان راهی زیرکانه است) و رنج هایی را که کشیده به یاد او میاورد تا او را تضعیف و برده خود کند.

سکانس بندی فیلم نیز خوب از آب درامده و کارگردان در مورد اینکه چه صحنه ای را چه موقع نمایش بدهد زیرکانه عمل کرده و در کنار ژانر ترسناک و درام فیلم، هاله ای از یک ژانر رمزآلود را نیز وارد فیلم کرده. 
اواسط فیلم مایکل به یاد کودکی خود میفتد، هنگامی که مادرش مرده بود و پدرش که مرده شور بود داشت با خونسردی مادرش را آراسته میکرد و به مایکل گفت که بیاید و او را تماشا کند. در آن زمان یک بچه نیاز به این دارد که از آن فضای مرگ آلود دور باشد و به خاطر همین بی توجهی پدرش از او و شغل او متنفر شد.
وقتی که شیطان میخواهد مایکل را از پای دراورد او را به یاد بچگی اش میندازد، هنگامی که مادرش فوت کرده بود و او و پدرش برای مراسم تدفین رفته بودند، مایکل که به خاطر مرگ مادرش ناراحت بود و این اتفاق را به حساب خداوند گذاشته بود صلیبی را که در دستش بود خم کرد و نفرت خود را از خداوند نشان داد. 

ولی در آخر او به خدا ایمان آورد. زمانی که هیچ چیزی برای از دست دادن نمانده و تنها شده جمله مادرش را به خاطر می آورد که به او گفته بود : "تو تنها نیستی".

در بین داستان سر و کله یک خبرنگار پیدا میشود که همانطور که همیشه در فیلم ها دیده ایم شخصیتی فضول دارد و میخواهد از همه چیز سر در آورد. او نیز به خاطر اینکه برادرش دچار تسخیر روح توسط شیطان شده و هنگامی که برادر کوچکش به کمک او نیاز داشته او را رها کرده، به خاطر وجدان دردی که دارد میخواهد همه چیز را درباره جن زدگی و این مسائل بداند.
شاید اگر حضور او در آخر داستان نبود مایکل تسلیم میشد. او بود که به همان اندازه ای که شیطان مایکل را ضعیف میکرد او را به یاد خدا می انداخت. درست مانند فیلم هری پاتر 5 که اگر حضور دوستان هری نبود نمیتوانست نجات یابد.

سکانس دیگری در فیلم وجود دارد که (دقیقه 59) اشاره ای به این موضوع دارد که شیاطین از ادیان مختلف به خوبی مطلع هستند. زیرا قاتل حرفه ای که میخواهد مقتول خود را به نحو احسن به قتل برساند باید از تمام فعالیت های وی به خوبی مطلع باشد.
سکانس آخر فیلم نیز به خوبی گرفته شده. اینکه مایکل با آگاهی از آنچه انجام میدهد کار خود را به عنوان کشیش شروع میکند. مسئله ای که امروزه هیچ کسی به آن توجه نمیکند یا اگر هم توجه کند قدرت گفتن اینکه "من اشتباه کرده ام که وارد این کار شده ام. من از آنچه انجام میدهم آگاهی ندارم" را ندارد. البته اگر کسی این را بگوید یک نادان محترم شمرده میشود و این اعتراف وی تاثیری ندارد. زیرا یک بره نمیتواند در بین صد گرگ دوام بیاورد.

موزیکهای متن:
موزیک های متنی كه Alex Heffes سازنده آن است به خوبی فضای داستان را در بر گرفته است. سکانسهایی که رمزآلود یا ترسناک هستند به خوبی با موزیک متن مناسب همراه شده اند و حسی که از فیلم باید دریافت کرد را دو برابر ملموستر کرده اند.
میتوان ژانر ترسناک این فیلم را تا حد زیادی به همین موزیک متنهایش نسبت داد. چیزی که این روزها در بیشتر فیلم هایی با ژانر ترسناک مشاهده میکنیم. این فیلم مانند دیگر فیلم های ترسناک از عنصر غافلگیر کردن بیننده برای ترسناکی خود استفاده نکرده، برعکس بیننده در جریان تمام اتفاقات فیلم قرار دارد و آمادگی پذیرش اتفاقات ترسناک را دارد.

حرف آخر و نتیجه گیری ها:
در آخر باید بگویم که کارگردانی فیلم خوب است. شخصیت پردازی ها هم عالی هستند و هنرپیشگان به خوبی توانسته اند از عهده بازی در نقششان برآیند. ولی با اینکه فیلم بر اساس رخدادهای واقعی ساخته شده، صحنه هایی از فیلم وجود دارد که با واقعیت متضاد است، که بعضی از آنها را قبلا توضیح دادم.
اغراق زیاد کارگردان را میتوان از نقاط ضعف فیلم دانست. مثلا کسانی که دچار تسخیر روح توسط شیطان میشوند میخ هایی به بزرگی میخ طویله از دهانشان خارج میشود. که دلیل این واقعه در کل فیلم نامفهوم است.
جایی در فیلم وجود دارد که مایکل برای اولین بار شاهد جن گیری توسط لوکاس میباشد و از دهان دختر چنین میخ هایی خارج میشود. بعد از این جن گیری هنوز هم مایکل به وجود شیطان و راستی و درستی امر جن گیری اعتقاد ندارد. لوکاس ادله ای برای وی می آورد که یکی از آنها هم وجود این میخ ها در درون آن دختر است.
به نظر میرسد که کارگردان فقط برای اینکه بیننده را به باور به جن گیری و وجود شیطان در درون آن دختر مجبور کند چنین مواردی را در فیلم قرار داده است. مواردی که لوکاس از آن برای متقاعد کردن مایکل استفاده کرد.

در نهایت جایزه جشنواره آکادمی (Academy Awards) را تا حدودی میشود حق فیلم دانست. افکتهای تصویری ای را که در فیلم به کار برده اند، بازی دیدنی Anthony Hopkins و Colin O'Donoghue که در کنار یکدیگر که با وجود اختلاف سنی ای که با یکدیگر دارند توانسته اند رابطه خوبی را بین خود نشان دهند، موسیقی متن مناسب و زیبا، و همچنین افکت های صوتی ای را که برای شیطانی نشان دادن صدا به کار برده اند و بازی هنرپیشگان فیلم که با دقت بالایی کلمات را ادا میکردند تا جایی که بیننده گمان میبرد که این صدا واقعا صدای بازیگران فیلم است، همه و همه را میتوان دلیل این امر دانست.