بیوگرافی مختصر:
تیموثی ویلیام (تیم) بورتون (متولد 25 آگوست 1958)، کارگردان، تهیه کننده، نویسنده و هنرمند آمریکایی است که به خاطر فیلم های شگفت انگیز و پر رمز و رازش چون: بیتل جویس، سوئینی تاد، ادوارد دست قیچی و فیلم های پرفروشی هم چون: بتمن، بتمن بازمی گردد، آلیس در سرزمین عجایب، 9، چارلی و کارخانه شکلات سازی و... به موفقیت و شهرت بسیاری رسیده است. آخرین فیلم او نیز در رتبه دوم فیلم های برتر سال 2010 و رتبه نهم بهترین فیلم های تاریخ قرار گرفته است. بورتون در مجموع کارهایش همکاری زیادی با جانی دپ (که پس از اولین فیلم مشترکشان دوستانی صمیمی شدند) و همسرش، هلنا بونهام کارتر، دارد. از فعالیت های هنری او می توان مصور سازی کتاب The Melancholy Death of Oyster Boy and Other Stories را ذکر کرد که در سال 1997 انتشار یافته است. بورتون در سال 2010، 14 فیلم را کارگردانی و در سال 2009، 10 فیلم ساخته است. فیلم بعدی وی باز تولیدی از فیلم بی کیفیت Dark Shadows و فیلم کوتاه خودش در سال 1984، Frankenweenie، است که طبق برنامه در 11 می و 5 اکتبر 2012 اکران خواهند شد.

زندگی ابتدایی:
بورتون در سال 1958 در شهر بوربنک کالیفرنیا متولد شد. مادر او، جین (اریکسون) بورتون، صاحب یک فروشگاه لوازم زینتی و پدرش، بیل بورتون، یکی از بازیکنان تیم بیس بال لیگ فرعی آمریکا بود که بعدها در بخش تفریحات پارک اصلی بوربنک مشغول به کار شد. بورتون از ابتدای کودکی علاقه زیادی به ساختن فیلم داشت و گاهی در حیاط پشتی خانه شان فیلم های کوتاه می ساخت (مشهور ترین فیلم زمان نوجوانی او The Island of Doctor Ager است که آن را در سن 13 سالگی ساخته است). بورتون در دبیرستان بوربنک به تحصیل پرداخت و دانش آموز چندان خوبی هم نبود. او که فردی درون گرا بود علاقه زیادی در زمینه رنگ آمیزی، نقاشی و ساختن فیلم در خود می دید. کارهای کنونی بورتون به شدت تحت تاثیر شعرهای ادگار آلن و فیلم های علمی-تخیلی-ترسناکی چون گودزیلا است که در کودکی دیده است.
بعد از فارغ التحصیل شدن از دبیرستان بورتون به همراه جف رایکینبرگ به انجمن هنرهای کالیفرنیا رفت و به تحصیل در رشته انیمیشن پرداخت. در آنجا با جان لسر، براد براید، جان موسکر و هنری سیلیک هم کلاس بود که بعدها با سیلیک در فیلم های کابوس پیش از کریسمس و جیمز و هلوی غول پیکر همکاری کرد.
به عنوان دانشجوی انجمن هنرهای کالیفرنیا، بورتون فیلم های کوتاهی چون ساقه کرفس غول پیکر، شاه و اختاپوس را ساخت.

کار حرفه ای:
بورتون در سال 1979 از انجمن هنرهای کالیفرنیا فارغ التحصیل شد و به خاطر موفقیت فیلم کوتاهش، ساقه کرفس غول پیکر، توجه استدیو انیمیشن والت دیزنی را به خود جلب کرد و آنها به بورتون جوان پیشنهاد تحصیل در استدیو خود را دادند. او به عنوان انیماتور مشغول به کار شد و فیلم های روباه و سگ شکاری، دیگ بزرگ سیاه و ترون را ساخت. پس از مدتی کمپانی والت دیزنی با بورتون به اختلاف رسید و او از آن پس پروژه هایش را به تنهایی پیش برد.
بورتون در زمان حضورش در دیزنی، اولین فیلم کوتاه 6 دقیقه ای خود، وینسنت، را ساخت که فیلمی سیاه و سفید بر اساس شعری از یک فیلمساز بود. "وینسنت" زندگی پسرکی را شرح می داد که قهرمانی (و قهرمان کودکی خود بورتون نیز) وینسنت پرایس بود. تهیه کنندگی این فیلم کوتاه نیز بر عهده دوست قدیمی بورتون از زمان شروع کار در دیزنی، ریک هنریکس، بود.
این فیلم در فستیوال فیلم شیکاگو به نمایش درآمد و به مدت دو هفته کنار درام نوجوانانه Tex در یکی از سینماهای لس آنجلس اکران شد. به دنبال این موفقیت بورتون دست به ساخت فیلم "هانسل و گرتل"، بازساختی ژاپنی از یکی از داستان های برادران گریم، برای کانال دیزنی زد که در اوج فیلم هانسل و گرتل با جادوگر قصه کنگ فو می کردند. کار بعدی بورتون فیلم کوتاه "فرانکن وینی" بود که در سال 1984 اکران شد. قصه آن درباره پسر بچه ای بود که می خواست سگش را پس از اینکه یک ماشین آن را زیر گرفته بود دوباره به هوش آورد. فیلم سیاه و سفید بود و ستاره های آن بارت آلیور، دنیل استرن و شلی دواوال (که در سال 1986 با بورتون در کارگردانی یک اپیزود از تئاتر قصه فری همکار کرد) بودند.
پس از این فیلم دیزنی، بورتون را به خاطر رعایت نکردن قوانین و ساختن فیلم های بسیار غم انگیز و ترسناک که برای کودکان مناسب نبودند؛ اخراج کرد. مدتی پس از این اتفاق مارتین اسکورسیزی پروژه The Last Temptation of Christ را کنسل کرد و بورتون اظهار کرد که به کارگردانی آن تمایل دارد ولی به خاطر احترام به اسکورسیزی از آن دست کشید.


دهه 1980

Beetlejuice
پس از کاگردانی اپیزودهای سریال Alfred Hitchcock Presents و Shelley Duvall بورتون پروژه بزرگ بعدی اش، بیتل جویس، را دریافت کرد. یک کمدی ترسناک ماوراء الطبیعه درباره زوجی جوان که با زندگی پس از مرگ روبه رو می شوند و به خانه گران قیمت خود در انگلیس که دختر نوجوانشان لیدیا (با بازی وانونا رایدر) در آنجاست می روند. لیدیا نیز به خاطر مشغله ذهنی اش درباره مرگ می تواند آنها را ببیند. در این فیلم بازیگرانی چون الک بالدوین، جینا داویس و مایکل کیتون به ایفای نقش پرداختند. "بیتل جویس" در گیشه فروشی حدود 80 میلیون دلار داشت و اسکار بهترین گریم را از آن خود کرد. این فیلم به کارتونی با همین نام نیز تبدیل شد که بورتون در آن نقشی را بر عهده داشت و در شبکه های ABC و Fox پخش شد.

Batman
توانایی بورتون در ساخت پروژه های کم خرج، مشهور بود. بالاخره اولین پروژه پرهزینه خود، بتمن، را دریافت کرد. ساخت این فیلم با مشکلات متعددی رو به رو شد. بورتون دائما با تهیه کنندگان فیلم، جان پترز و پیتر گاربر، اختلاف نظر داشت. مهمترین مسئله آنها انتخاب بازیگر بود. به عنوان نقش اول، بتمن، بورتون مایکل کیتون را با وجود بی تجربگی وی در فیلم های اکشن و شهرت او به عنوان بازیگر کمدی، انتخاب کرد. با تمام حرف و حدیث ها در انتها بورتون برنده شد و کیتون نقش بتمن را بر عهده گرفت. بورتون، جک نیکلسون را نیز برای نقش جوکر انتخاب کرد (جیم کری گزینه بعدی او بود) و با این کار به طرفدارانش اندکی آرامش بخشید. وقتی فیلم در ژوئن 1989 اکران شد، فروشی فوق العاده در زمان خود داشت و یکی از داغ ترین گیشه ها در تمام تاریخ نام گرفت. بتمن نقدهای بسیار مثبتی از جانب منتقدان درباره بازی کیتون و نیکلسون و هم چنین ظاهر کلی فیلم دریافت کرد. این فیلم جایزه بهترین کارگردان هنری اسکار را برد و موفقیتش با فروشی بیش از 250 میلیون دلار در آمریکا و 400 میلیون دلار در تمام جهان کمک کرد تا بورتون به عنوان کارگردانی سود آور شناخته شده و یکی از مؤثرترین کارگردانان بزرگ در زمینه فیلم های ابر قهرمانی نام گیرد. بت در قالب کارتونی سریالی و موفق در دهه 1990 در تلویزیون نیز ساخته شد.

دهه1990

Edward Scissorhands
در سال 1990 بورتون با همراهی کرولاین تامپسون فیلم نامه ای را نوشت و سپس "ادوارد دست قیچی" را کارگردانی کرد که در آن همکاری دوباره ای با وانونا رایدر، بازیگر بیتل جویس، داشت. دوست او، جانی دپ، نیز در نقش اصلی فیلم، ادوارد، بازی کرد که به دست مخترعی قدیمی و غیرعادی ساخته شده بود. ادوارد به نظر انسان می آمد اما به علت مرگ نا به هنگام سازنده اش قیچی هایی در دست هایش به جامانده بود. "ادوارد دست قیچی" در شهر لانر فلوریدا فیلم برداری شده بود. این فیلم عمدتا تصویری از زندگی واقعی بورتون در کودکی در بروبنک بود. پرایس ( بازیگر نقش مخترع) در یکی از صحبت هایش گفته بود: «تیم همان ادوارد است.» جانی دپ نیز در نظراتش در مقدمه کتاب مارک سالیسبری در رابطه با اولین مشاهده بورتون از فیلم نوشت: «بورتون در بورتون.» ادوارد یکی از بهترین کار های بورتون از نگاه منتقدان بود. در ادامه همکاری بورتون و جانی دپ در این فیلم، دپ در فیلم های دیگر بورتون چون Ed Wood، Sleepy Hollow، Corpse Bride، سوئینی تاد، چارلی و کارخانه شکلات سازی، آلیس در سرزمین عجایب و... ایفای نقش کرد. در سال 2004 متیو بورن پیشنهاد تبدیل "ادوارد دست قیچی" به باله داستانی را به بورتون داد. اولین اجرای این باله در سال 2005 بود. اکنون این باله در انگلستان، آمریکا، کانادا، استرالیا و قسمت هایی از اروپا در گردش است.

Batman Returns
روزی که برادران وارنر تصمیم گرفتند که حتی بعد از موفقیت بتمن، دست قیچی مخصوص خودشان را بسازند، بورتون موافقت کرد که دنباله ای از این فیلم برای برادران وارنر تهیه کند؛ به شرطی که خودش کنترل کامل را داشته باشد. نتیجه آن "بتمن بازمی گردد" بود که در آن مایکل کیتون در نقش شوالیه تاریکی حضور داشت، به همراه دسته جدیدی از شخصیت های منفی: دنی دویتو در نقش پنگوئن، مایکل فایفر در نقش زن گربه ای و کریستوفر والکن در نقش مکس شرک، یک غول اقتصادی شرور و شخصیت اصلی ای که برای فیلم طراحی شده بود. در این فیلم که نسبت به نمونه قبلی آن تاریک تر و به مقدار قابل توجهی خصوصی تر شده بود، نگرانی هایی به وجود آورد که این فیلم برای کودکان زیاد از حد ترسناک است. بینندگان از دیدن لباس چشمگیر و محرک زن گربه ای بسیار آشفته شده بودند. یکی از منتقدان با اشاره به تصمیم بورتون مبنی بر تمرکز داستان بر روی شخصیت های منفی به جای بتمن گفت: «شخصیت های منفی بسیار، بتمن را از دید انداخته بودند.» این فیلم همچنین طرفداران بتمن را به دو دسته تقسیم کرد: یک دسته آنهایی که از تاریکی و عجیب بودن فیلم خوششان آمده بود و دیگری که احساس می کردند این موضوع با منبع اصلی جور در نمی آید. بورتون تغییرات زیادی در شخصیت پنگوئن ایجاد کرد که این تغییرات هم شامل پنگوئن در کمیک بوک ها و هم شامل پنگوئن در تلویزیون می شود. در حالی که در کمیک بوک شخصیت پنگوئن یک فرد عادی بود، بورتون او را به شکل یک ناهنجاری طبیعی طراحی کرد که پاهایی پره دار، چنگال، بینی ای به شکل منقار و بدنی شبیه پنگوئن داشت. بتمن باز می گردد گه در سال 1992 اکران شد 282.8 میلیون دلار فروش جهانی کرد که موفقیت اقتصادی دیگری -نه به اندازه نمونه قبلی اش- برای بتمن بود.

The Nightmare Before Christmas
بورتون در سال 1993 نویسندگی و ساخت "کابوس پیش از کریسمس" را بر عهده گرفت (ولی به علت محدودیت های ساخت بازگشت بتمن نتوانست آن را کارگردانی کند). البته منظور اصلی او نوشتن کتابی برای کودکان بود. فیلم توسط هنری سلیک کارگردانی و به دست مایکل مک دوئل و کرولایل تامپسون بر اساس نوشته اصلی بورتون نوشته شد. فیلم از نظر استاپ موشن انیمیشن و داستان، نظرات مثبتی را دریافت کرد و در گیشه ها نیز با فروشی معادل 50 میلیون دلار موفقیتی نسبتا بزرگ به دست آورد. بورتون در ساخت فیلم "جیمز و هلوی غول پیکر" با سلیک همکاری داشت.

Batman Forever
با وجودی که بورتون تمایل داشت باز هم سری فیلم های بتمن را بسازد، از نظر برادران وارنر "بتمن باز می گردد" برای کودکان زیاد از حد تاریک و ناامن بود. برای جذب مخاطبین جوان، تصمیم گرفته شد که کارگردانی سومین فیلم به عهده جوئل شوماخر، کارگردان فیلمThe Client باشد و بورتون تنها تهیه کنندگی آن را به همراه پیتر مک گرگور-اسکات به عهده داشته باشد. به دنبال این تغییرات و تغییراتی که جوئل شوماخر در سمت کارگردانی انجام داد، مایکل کیتون از بازی در این فیلم استعفا داد و به جای او وال کیلمر آمد. فیلم برداری در اواخر 1994 به همراه بازیگران جدید آغاز شد: تامی لی جونز، نیکول کیدمن، کریس اودانل و جیم کری. تنها بازیگران قسمت پیش که در این قسمت هم حضور پیدا کردند پت هینگل و مایکل گاف بودند. این فیلم موفقیت بزرگی در گیشه به دست آورد و 336 میلیون دلار فروش کرد. با وجود دوستی بین شوماخر و بورتون، وی در خیلی مواقع با تصمیم های شوماخر مخالف بود، به خصوص هنگام فیلم برداری چند صحنه که در نهایت از نسخه پایانی برداشته شدند (ولی بعدا در سال 2005 به عنوان صحنه های حذف شده به نسخه ی دی وی دی فیلم اضافه شد). برادران وارنر از شوماخر خواست که آن صحنه ها را حذف کند که این فیلم زمینه فیلم قبلی خود، بتمن باز می گردد، را پیدا نکند. طبق مصاحبه ای با جنت اسکات بچلر، تنها دخالت بورتون در این فیلم، بتمن برای همیشه، پیشنهاد شوماخر برای کارگردانی و لی و جنت اسکات بچلر به عنوان نویسندگان فیلمنامه بود. شوماخر دعوت شد تا قسمتی دیگر را هم برای این سری فیلم کارگردانی کند (بتمن و رابین معروف) که در آن به دلایل نامعلومی بورتون حضور نداشت.

James and the Giant Peach
در سال 1996 بورتون و سلیک با همکاری یکدیگر شروع به ساخت فیلم موزیکال و تخیلی "جیمز و هلوی غول پیکر" بر اساس کتابی نوشته رولد دال کردند که بورتون تهیه کنندگی و سلیک کارگرانی پروژه را بر عهده داشت. در این فیلم ستارگانی چون ریچارد درایماس، سوزان ساراندون، دیوید تولیس، سایمون کالو و جین لیور به ایفای نقش پرداختند. "جیمز و هلوی غول پیکر" نظر مثبت منتقدان را به خود جلب کرد و نامزد یک جایزه از آکادمی جوایز اسکار شد.

دهه 2000

Big Fish
فیلم "ماهی بزرگ" در 2003 توسط بورتون بر اساس رمانی با همین نام نوشته دنیل والانس کارگردانی شد. این فیلم داستان یک پدر را روایت می کند که قصه زندگی خود را با اغراق و آب و تاب بسیار برای پسرش تعریف می کند. در این فیلم اوان مک گرگور به عنوان ادوارد بلوم کوچک و آلبرت فینی به عنوان ادوارد بلوم پدر ایفای نقش کردند. به عنوان دیگر بازیگران ماهی بزرگ می توان به جسیکا لانژ، بیلی کروداپ، دنی دویتو، آلیسون لمان و ماریون کوتیلارد اشاره کرد. این فیلم چهار نامزدی گلدن گلاب و یک نامزدی اسکار را برای موسقی و موزیک متن ساخته دنی الفمن دریافت کرد. این فیلم دومین همکاری بورتون و بونهام کارتر بود که در نقش های جنی و جادوگر بازی کرده بود.

Charlie and the Chocolate Factory
چارلی و کارخانه شکلات سازی ساخته شده در سال 2005، بازساخت فیلمی است بر اساس داستانی با همین نام اثر رولد دال که در آن جانی دپ نقش ویلی وانکا، فرد هایمون نقش چارلی بوکت و هلنا بونهام کارتر نقش خانوم بوکت را برعهده داشتند. این فیلم نظرات موافق بیشتری نسبت به بازساخت دیگر این فیلم، ویلی وانکا و کارخانه شکلات سازی، در سال 1971 دریافت کرده است که البته دارای آزادی عمل بیشتری نیز بوده. مانند اضافه کردن نقش پدر ویلی وانکا (با بازی کریستوفر لی). مدتی بعد چارلی و کارخانه شکلات سازی نامزد دریافت جایزه بهترین طراحی لباس در اسکار شد. این فیلم در ایالات متحده آمریکا بیش از 207 میلیون دلار فروش داشت.

Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Stree
پروژه "سوئینی تاد" در کمپانی وانر براس ساخته شد و در تاریخ 21 دسامبر 2007 به نمایش درآمد. فعالیت بورتون در سوئینی تاد باعث شد او جایزه نشنال برد از جوایز منتقدان و نامزدی جایزه گلدن گلاب را به عنوان بهترین کارگردان دریافت کند؛ او هم چنین جایزه بهترین دستاوردهای کارگردانی هنری اسکار را از آن خود کرد. هلنا بونهام کارتر برای ایفای نقش خانوم لاوت جایزه استاندارد آکادمی فیلم بریتانیا و نامزدی جایزه گلدن گلاب را دریافت کرد. جانی دپ نیز نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد اسکار شد.

9
در سال 2005 شین ایکر، فیلم ساز، فیلم کوتاهش "9" را اکران کرد. داستانی درباره موجود فهیمی که پس از آخرالزمان زندگی می کند و در تلاش است تا ماشین ها را متوقف سازد تا هشت دوست عروسک پارچه ای قبل از خودش را نابود نکنند. این فیلم برنده چند جایزه شد و برای بهترین انیمیشن کوتاه، نامزد اسکار شد. تیم بورتون علاقه خود را برای بازساخت این فیلم به صورت فیلم طولانی ابراز کرد. در این فیلم بازیگرانی چون کریستوفر پلامر، جنیفر کانلی، جان سی-ریلی و الیجا وود بازی کردند. 9 اولین انیمیشن ساخته شده توسط بورتون بود.


دهه 2010

Alice in Wonderland
ورژن مخصوص بورتون 13 سال پس از نسخه اصلی ساخته شده توسط لویس کارول ساخته شد. میا واساکواسکا که در سریال Defiance و In Treatment ایفای نقش کرده بود، نقش آلیس را بازی کرد. ساخت فیلم در ماه می 2008 آغاز شد. لوکیشن های اصلی فیلم از ابتدای سپتامبر تا 14 اکتبر، تروپوینت و پلیماث بود. بقیه لوکیشن ها در لندن بودند. این فیلم طبق برنامه قرار بود در سال 2009 اکران شود اما تا 5 پاریس 2010 طول کشید. جانی دپ نقش mad hatter مت لوکاس نقش Tweedledee و Tweedledum، هلنا بونهام کارتر نقشred queen ، استفن فرای نقشCheshire cat ، آنا هاتوی نقش white queen و میشل شین نقش white rabbit را بر عهده داشتند. بورتون در سال 2009 در کنفرانس کمیک در سن دیگو کالیفرنیا حضور یافت تا هر دو فیلم خود، آلیس در سرزمین عجایب و 9، را معرفی کند. وقتی شنوندگان در مورد پروسه ساخت فیلم از وی سؤال کردند او از کمک های دوست قدیمی و صمیمی اش یاد کرد و از جانی دپ خواست تا به روی سن بیاید. حضور وی مورد تشویق و تحسین تماشاچیان قرار گرفت. این فیلم دو جایزه اسکار برای بهترین کارگردانی هنری و بهترین طراحی لباس دریافت کرد.

Dark Shadows
"سایه های تاریک" فیلم بعدی بورتون بود که باز هم جانی دپ نقش اول آن را بر عهده داشت. این فیلم بر اساس فیلمی بی کیفیت با همین نام ساخته شد. بازیگران دیگری چون هلنا بونهام کارتر، میشل پیفرر، اوا گرین، جکی ارل هالی، بلا هایکوت، توماس مک دونل، گالیور مک گرس و چلو مورتس در آن ایفای نقش کردند. فیلم برداری "سایه های تاریک" از آپریل 2011 آغاز شده و در 11 می 2012 اکران خواهد شد. نی الفمن ساخت موسیقی متن و آهنگ فیلم را برعهده دارد و کولین اتوود طراح لباس خواهد بود.

ارسال نظر

نام (اجباری)

ایمیل (اجباری، اما نمایش داده نمی شود)

وب سایت

تغییرات به وجود آمده در نظرات را به من اطلاع دهید

بارگزاری مجدد

ارسال

لغو